Atatürk'ün Sofya'da Giydiği Yeniçeri kıyafeti
KIYAFET İSTANBUL'DAN NASIL GETİRİLDİ...
Gümülcine Mebusu İsmail Hakkı Bey Yeniçeri kostümünün İstanbul’dan getirilişine tanık olanlar içinde anılarında bilgi veren kişilerden biridir. Bulgaristan Parlamentosundaki Türk Mebuslardan ve Mustafa Kemal’in yakın arkadaşı Gümülcine Mebusu İsmail Hakkı Bey (Kavalalı) tarafından İstanbul’dan getirilmişti. Büyük bir hayranlıkla ve sürprizle karşılanan o gecede kullanılan Yeniçeri kostümünün temin edilişini İsmail Hakkı Bey (Kavalalı) şöyle anlatır:
”Harbiye’den sonra onu Sofya’da, yarbay rütbesiyle, askeri ateşe olarak gördüm. Ben o zaman Bulgar Sobranya’sında mebustum. Dört arkadaşımla birlikte Bulgaristan’daki Türkleri temsil ediyorduk. Kendisiyle hemen her zaman konuşur, dertleşirdik. O sıralarda Fethi Okyar merhum, Sofya’da Osmanlı Elçisi olarak bulunuyordu. Bir gün, gene Mustafa Kemal ile beraberdik. Bulgarların tertip ettiği bir kostümlü baloya, yabancı devlet temsilcilerini de milli kıyafetleriyle davet eder bir mektup geldi. Hiç unutmam, birdenbire gözleri parladı.
Bana döndü ve:
–İsmail, sen Bulgar trenlerinde parasız seyahat ediyorsun. İstanbul’a git. Bana bir Yeniçeri ağası kostümü getir, dedi. Bir de Enver Paşa’ya hitap eder bir mektup yazdı. İstanbul’a geldim, dediği kostümü aldım ve döndüm.
Baloya beraber gittik. O, bu kıyafetiyle bütün bakışları kendine çekiyordu. İri vücuduna ayrı bir heybet veren bu elbise ve yüzündeki maske, O’nun gözlerindeki sonsuz parıltılara efsanevî bir kudret de katmıştı. Bütün misafirler, bunun kim olduğunu birbirlerine soruyorlardı. Bir müddet sonra, büyük mükâfatlı bir dans müsabakasına girdi. Bulgar Başvekilinin kızına kavalyelik ediyordu. Zaten bu kız daha önce O’nun flörtü idi. Mustafa Kemal çok güzel dans ederdi. Nitekim, bütün valsları fevkalâde bir başarı ile bitirerek müsabaka birinciliğini kazandı. Bu ara Bulgar Meclisi Reisi bana, bu gencin kim olduğunu sormuştu. Evvelâ tanımadığımı söyledim, sonra Askeri Ataşe Mustafa Kemal Bey olduğunu öğrenince hayranlığını şöyle ifade etmişti:
”Müthiş, müthiş bir adam!”
Mustafa Kemal Bey’in askeri okuldan beri çok yakın arkadaşı olan Kazım Özalp de Yeniçeri kıyafetinin temin edilişine tanıktır. Yeniçeri kostümünün İstanbul’dan getirilişi konusunda anılarında şu bilgileri verir:
”1914 yılında Mustafa Kemal Sofya’da Ataşemiliter iken ben İstanbul Merkez Kumandan Muavinliği’ne tayin edilmiştim. Bir gün kendisinden bir mektup aldım. Bulgarların milli bayramlarını kutlama gününde Hariciye Nazırı’nın bir kostümlü balo düzenlediğini ve kendisinin de bu baloya davet edildiğini yazıyordu. Orada göze batacak bir tesir bırakmayı ve bahane ile eski Türklerin fütuhatlarından bahsetmek fırsatı çıkacağını düşünerek, baloya yeniçeri kıyafeti ile gitmeyi düşünmüştü. Eğer imkan olursa çok gösterişli bir yeniçeri kıyafetinin müzeden alınarak kendisine yollanmasını istiyordu. Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın müsaadesiyle müzeden çok gösterişli bir yeniçeri elbisesini bütün takılarıyla beraber sağlayarak, iade edilmek üzere kendisine yolladım. Bir süre sonra elbiseyi geri yolladı. Beraber yolladığı mektubunda ”Baloda hemen hemen herkesin kıyafeti ile ilgilendiğini, kendisine sorular sorduklarını, bu arada yeniçeri tarihinden ve Türk zaferlerinden geniş bilgiler vermek fırsatını bulduğunu” yazıyordu. İstediği gerçekleşmişti. Bu kıyafetle çektirdiği resim sonradan tarih kitaplarında ve değişik dergilerde yayınlandı.”
Kaynaklar:
(1) İsmail Hakkı Kavalalı, Vakit Gazetesi, 8 Eylül 1947
(2) Kazım Özalp, Anılar Belgeler, Demkar Yayınevi, İstanbul 2010, s. 263
(3) Atilla Oral, Şakir Zümre, Demkar Yayınevi
Yorumlar
Yorum Gönder